De invloed van stress

Kinderen en volwassenen met een gebrek aan veilige hechting en basisvertrouwen hebben meer negatieve ervaringen meegemaakt dan andere kinderen. Hierdoor ervaren ze sneller arousal (prikkels of spanningen) die hen vertellen dat situaties gevaarlijk zijn. Deze inschatting van gevaar wordt gemaakt door de hersenen (amyglada).

 

Als hersenen lange tijd onder grote stress staan, ontwikkelen ze na loop van tijd een overgevoeligheid. Hierdoor lokken ook kleine prikkels en frustraties heftige stress- en angstreacties uit. Dit zorgt er onder andere voor dat kinderen en volwassenen die langdurig stress ervaren hun emoties niet goed onder controle hebben: ze zijn snel en heftig boos; snel en heftig verdrietig; of trekken zich terug en doen niet meer mee. Ze hebben als het ware een te smal stressraampje (window of tolerance).

 

Boven het stressraampje brengt het lichaam zichzelf in een toestand van verhoogde waakzaamheid. Hierdoor verhogen de hartslag en spierspanning. Er is sprake van extreme alertheid en de zintuigen worden hypersensitief zodat gevaar beter gezien, gehoord, geproefd, geroken en gevoeld kan worden. Alles staat paraat voor de verdediging tegen gevaar zoals vechten, vluchten of actief bevriezen.

 

Onder het stressraampje wordt de passieve verdediging ingeschakeld. De hartslag en ademhaling vertragen; er is sprake van een slappe spierspanning en een ontspannen gevoel. Het brein verliest tijdelijk het vermogen om na te denken en problemen op te lossen. Passieve overlevingsstrategieën zijn submissie (een soort willoos ondergaan van wat er gebeurd) en passive freeze (een soort van verlamming / minimaal bewegen).